Choroby zwyrodnieniowe stawów – przyczyny, objawy i leczenie

Choroby zwyrodnieniowe stawów (artroza) to jedno z najczęściej występujących schorzeń układu ruchu, które prowadzi do postępującego uszkodzenia chrząstki stawowej oraz innych struktur stawu. Schorzenie to, choć nieuleczalne, może być skutecznie zarządzane poprzez odpowiednie leczenie. Dzięki wczesnej diagnozie i właściwej terapii można spowolnić jego rozwój, łagodząc objawy i znacząco poprawiając jakość życia pacjenta. W artykule omówimy przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia chorób zwyrodnieniowych stawów.

Przyczyny chorób zwyrodnieniowych stawów

Choroby zwyrodnieniowe stawów mogą mieć różne przyczyny. Zwykle dzieli się je na pierwotne, gdzie przyczyna jest nieznana, oraz wtórne, wynikające z urazów, zakażeń lub innych schorzeń. Do głównych czynników ryzyka należą:

• Wiek: Ryzyko wzrasta z wiekiem, choć nie jest to wyłącznie wynik naturalnego starzenia się organizmu.
• Płeć: Kobiety, zwłaszcza po menopauzie, są bardziej narażone na rozwój artrozy.
• Genetyka: Skłonność do choroby zwyrodnieniowej stawów może być dziedziczona, szczególnie w przypadku stawów rąk i kolan.
• Otyłość: Nadmierna masa ciała obciąża stawy, szczególnie kolanowe, co może prowadzić do ich zwyrodnienia.
• Osłabienie mięśni: Słabe mięśnie wokół stawu nie zapewniają odpowiedniej stabilizacji, co sprzyja uszkodzeniom stawu.
• Czynniki zawodowe i sportowe: Długotrwałe obciążenie stawów w wyniku pracy lub uprawiania sportu zwiększa ryzyko ich zwyrodnienia.

Objawy chorób zwyrodnieniowych stawów

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów mogą być zróżnicowane, ale najczęściej obejmują:

• Ból: Najbardziej typowym objawem jest ból mechaniczny, który pojawia się przy ruchu stawu i ustępuje w spoczynku. Ból może nasilać się pod koniec dnia lub po okresie aktywności.
• Sztywność stawów: Sztywność poranna lub po dłuższym okresie bezruchu jest częstym objawem, który zwykle ustępuje po kilku minutach.
• Ograniczenie ruchomości: Wraz z postępem choroby staw traci pełny zakres ruchu, co może prowadzić do trudności w codziennych czynnościach.
• Trzeszczenia i zniekształcenia: Pacjenci mogą odczuwać trzeszczenia w stawie podczas ruchu, spowodowane tarciem nierównych powierzchni stawowych. Z czasem staw może również ulec zniekształceniu.

Leczenie chorób zwyrodnieniowych stawów

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów ma na celu złagodzenie objawów i utrzymanie aktywności fizycznej pacjenta. Istnieje kilka podejść do leczenia, w tym:

Postępowanie niefarmakologiczne

• Ćwiczenia fizyczne: Regularna aktywność fizyczna jest kluczowa dla utrzymania ruchomości stawów i wzmocnienia mięśni. Zaleca się ćwiczenia, które nie obciążają stawów, takie jak pływanie, jazda na rowerze czy nordic walking.
• Utrzymanie prawidłowej masy ciała: Redukcja nadwagi zmniejsza obciążenie stawów, co może spowolnić postęp choroby i zmniejszyć ból.
• Fizjoterapia: Terapie manualne, takie jak masaż, mobilizacja stawów czy ćwiczenia wzmacniające mięśnie wokół stawu pomagają utrzymać jego ruchomość i zmniejszyć ból.

Leczenie farmakologiczne

• Leki przeciwbólowe: Paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są często stosowane w celu złagodzenia bólu. W przypadkach nasilonych objawów mogą być stosowane opioidy, choć ich długotrwałe stosowanie jest ograniczone ze względu na ryzyko uzależnienia.
• Leki przeciwzapalne: W stanach zaostrzeń choroby można stosować kortykosteroidy podawane doustnie lub bezpośrednio do stawu w formie zastrzyków.
• Leki poprawiające jakość chrząstki: Preparaty takie jak siarczan glukozaminy i chondroityny mogą być stosowane, choć ich skuteczność w hamowaniu postępu choroby nie jest jednoznacznie potwierdzona.

Leczenie chirurgiczne

W zaawansowanych przypadkach choroby zwyrodnieniowej stawów, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Najczęściej stosowane metody to:

• Endoprotezoplastyka: Wymiana uszkodzonego stawu na sztuczną protezę jest najczęstszą formą leczenia chirurgicznego, szczególnie w przypadku stawów biodrowych i kolanowych.
• Osteotomia: Chirurgiczne przestawienie kości w celu poprawy osi stawu, stosowane głównie w przypadku deformacji stawów kolanowych.
• Artroskopia: Zabieg minimalnie inwazyjny, który pozwala na usunięcie uszkodzonych fragmentów chrząstki lub innych struktur stawowych, co może złagodzić objawy w mniej zaawansowanych przypadkach.

Podsumowanie

Choroba zwyrodnieniowa stawów to powszechne schorzenie, które może znacząco wpłynąć na jakość życia. Chociaż nie jest możliwe jej całkowite wyleczenie, odpowiednie postępowanie niefarmakologiczne, farmakologiczne i w razie potrzeby chirurgiczne, pozwala na złagodzenie objawów i utrzymanie aktywności fizycznej pacjenta. Kluczem do skutecznego zarządzania chorobą jest wczesna diagnoza i indywidualnie dostosowane leczenie, które może spowolnić postęp artrozy i poprawić jakość życia pacjenta.